Egzekucja z prywatnego długu z rachunku spółki cywilnej

Egzekucja z prywatnego długu z rachunku spółki cywilnej

Możliwość poszukiwania przez prywatnego wierzyciela, jednego ze wspólników spółki cywilnej, zaspokojenia w majątku spółki, może stanowić istotny problem dla jej funkcjonowania. Majątek wspólny wspólników spółki cywilnej jest w pewnym stopniu chroniony w sytuacji, gdy któryś ze wspólników ma prywatne zobowiązania, a więc zobowiązania niezwiązane z działalnością dłużnika jako wspólnik.

Co może wierzyciel?

W czasie trwania spółki wierzyciel wspólnika nie może żądać zaspokojenia z udziału uczestnika spółki we wspólnym majątku wspólników ani z udziału w poszczególnych składnikach tego majątku. Może natomiast kierować egzekucję do wierzytelności z tytułu udziału w zyskach spółki, o ile wspólnicy dokonali jego podziału. Oczywiście egzekucja może zawsze być kierowana do majątku osobistego wspólnika (art. 863 § 3 k.c.).

Ochrona „majątku spółki” nie jest jednak bezwzględna. Wierzycielowi osobistemu wspólnika przysługuje uprawnienie do wypowiedzenia jego udziału w spółce  (art. 870 k.c.). Skutkiem wypowiedzenia jest rozliczenie tego co przypadłoby wspólnikowi na wypadek wystąpienia bądź rozwiązania spółki, w zależności od tego, jakie konsekwencje pociąga za sobą złożone w taki sposób wypowiedzenie. Zasadniczą tamą dla zaspokojenia się z majątku spółki cywilnej jest przepis art. 778 k.p.c., który przewiduje, że do egzekucji ze wspólnego majątku wspólników spółki prawa cywilnego, konieczny jest tytuł egzekucyjny wydany przeciwko wszystkim wspólnikom.

To w zasadzie zabezpiecza przed działaniami prywatnego wierzyciela jednego ze wspólników, ale nie do końca. Przepisy dotyczące postępowania egzekucyjnego umożliwiają bowiem zajęcie rachunku bankowego wspólników spółki cywilnej za długi jednego z nich. Te uregulowania powinny skłonić uczestników spółki do zachowania szczególnej ostrożności. Spółka cywilna nie ma podmiotowości prawnej, dlatego też rachunek bankowy nie jest prowadzony dla niej, a dla jej wspólników. Wówczas mamy do czynienia z tzw. rachunkiem wspólnym osób fizycznych. Z rachunku bankowego, także wspólnego, może być prowadzona egzekucja sądowa długów prywatnych jednego ze wspólników. Sporne pozostaje, w jaki sposób.

Kwestię tę reguluje przepis art. 8911 k.p.c. Na podstawie tytułu wykonawczego wystawionego przeciwko dłużnikowi można zająć wierzytelność z rachunku wspólnego prowadzonego dla dłużnika i osób trzecich. Dalsze czynności egzekucyjne prowadzone będą do przypadającego dłużnikowi udziału w rachunku wspólnym stosownie do treści umowy regulującej prowadzenie rachunku, którą dłużnik obowiązany jest przedłożyć komornikowi w terminie tygodnia od daty zajęcia. Przepisy o wyjawieniu majątku stosuje się odpowiednio. Jeżeli umowa nie określa udziału w rachunku wspólnym albo gdy dłużnik nie przedłoży umowy, domniemywa się, że udziały są równe. Po ustaleniu udziału dłużnika zwalnia się pozostałe udziały od egzekucji. W razie zajęcia rachunku wspólnego dla wspólników spółki cywilnej, komornik zawiadamia pozostałych wspólników.

Konsekwencje zajęcia rachunku bankowego wspólników

Jakie są zatem konsekwencje dokonania przez komornika zajęcia rachunku bankowego wspólników, w ramach egzekucji długu prywatnego jednego ze wspólników. Zajęcie wierzytelności ze wspólnego rachunku bankowego obejmuje całą wierzytelność, mimo że wierzyciel nie dysponuje tytułem wykonawczym przeciwko pozostałym podmiotom. Na podstawie informacji otrzymanej od banku albo na podstawie umowy przedstawionej przez dłużnika, w ciągu tygodnia od daty otrzymania informacji o zajęciu, komornik, po ustaleniu, że dokonał zajęcia rachunku wspólnego, dokonuje ustalenia udziału dłużnika w majątku wspólnym.

Komornik ustala ten udział na podstawie umowy regulującej prowadzenie rachunku, zawartej z bankiem przez dłużnika i pozostałe osoby, które zawarły umowę rachunku wspólnego. Jeżeli dłużnik nie przedstawi umowy albo z umowy nie wynika udział, jaki przypada dłużnikowi w środkach pieniężnych gromadzonych przez bank na rachunku wspólnym, ustawodawca nakazuje komornikowi, aby zastosował domniemanie, że każda z osób, dla których bank prowadzi rachunek wspólny, ma równy udział w tych środkach. Po ustaleniu udziału dłużnika komornik ogranicza zajęcie do tego udziału, zwalniając udziały pozostałych osób, dla których bank prowadzi rachunek wspólny. W tym celu komornik kieruje do banku i dłużnika zawiadomienia określające nowe granice zajęcia, odpowiednio do art. 889 § 1 pkt 1 i 2 k.p.c. Zawiadomienia doręcza również wierzycielowi. O zajęciu udziału dłużnika komornik zawiadamia również pozostałych wspólników spółki cywilnej, jeżeli dłużnik jest wspólnikiem tej spółki, dla której prowadzenia wspólnicy założyli wspólny rachunek bankowy.

Nadgorliwość komorników i banków

W praktyce działań komorników, a szczególnie banków pojawiają się istotne problemy. Zdarza się, że komornicy zaniedbują poinformowanie pozostałych wspólników, a przede wszystkim blokują długotrwale rachunek bankowy. Tymczasem z przepisu wynika, że zajęcie całego rachunku nie może trwać dłużej niż 7 dni. W tym czasie komornik winien ustalić udział wspólnika – dłużnika, albo jeśli mu się to nie uda, oprzeć się na domniemaniu wielkości udziału i pozostałą część rachunku (kwota tam zgromadzonych) zwolnić spod egzekucji. Jeśli komornik nie zwalnia rachunku w zakresie pozostałych udziałów, lecz dalej blokuje całe konto – daje podstawę do roszczeń odszkodowawczych pozostałych wspólników oraz skargi na opieszałość.

Jeszcze ciekawiej zachowują się banki. Banki – na zasadzie zachowań szablonowych – zaraz po zajęciu rachunku wspólnego dokonują przelewu całości egzekwowanej kwoty komornikowi,nie uwzględniając faktu, iż w tym konkretnym przypadku ma miejsce zajęcie rachunku wspólnego i należy oczekiwać na działania precyzujące zakres zajęcia ze strony komornika. W takim przypadku oczywiście rodzi to odpowiedzialność odszkodowawczą wobec pozostałych współposiadaczy rachunku bankowego.

Egzekucja z prywatnego długu z rachunku spółki cywilnej
Ocena: 5/5
(głosy: 17)